page1image1649004592

“Toezichthouden is ook in de cultuursector een vak”

Tafelgenoot Tuinkamersessie #7

 

 

Uit Tuinkamersessie #7

Toezichthouden in de cultuursector, #HoeDan?

Donderdag 11 april 2019 organiseerde Platform Governance in Cultuur een Tuinkamersessie over Toezichthouden in de culturele sector. Rixt Heegsma (1) opende als inleider de Tuinkamersessie en introduceerde het begrip waarderend toezichthouden. Waarderend Toezicht is gebaseerd op de principes van waarderend onderzoek en richt zich op datgene dat energie geeft aan een organisatie. Het gesprek, en dus ook het lastige gesprek, staat centraal. De juiste vragen stellen, alert zijn op hetgeen wel en niet wordt gezegd én helder hebben wat er gebeurt vanuit group thinking zijn essentiële elementen die bijdragen aan beter toezicht. Vanuit het perspectief van Waarderend Toezicht (2) gaf Rixt een toelichting op drie invalshoeken, die je als toezichthouder kunt inzetten om het gesprek te voeren:

Waarderend onderzoek

  • Op een positieve manier vragen stellen en nagaan welke successen er gedeeld kunnen worden
  • Verhalen ophalen
  • Gericht zijn op de toekomst
  • Oordeel uitstellen

Meervoudig kijken

  • Alert zijn op het ongezegde tijdens een vergadering (grapjes aan begin kan duiden op stil verzet)
  • Denk als een antropoloog (ga de organisatie in en observeer) of als een filosoof (blijf vragen stellen zoals in het socratisch gesprek)

Ruimte creëren in gesprek

  • Drie bewegingen van communiceren: ruimte nemen (ik), ruimte geven (jij), ruimte delen (wij)
  • Verplaats jezelf in de rol van een ander en bedenk hoe zou jij het doen

De inleiding van Rixt bood voldoende stof voor gesprek, want toezichthouden is complex en dynamisch en in de cultuursector ingewikkeld. Het verschil tussen de cultuursector en andere sectoren? Het artistieke proces, de gemiddelde kleine organisatieomvang, de lage mate van regulering en de grote diversiteit van de sector. De vraag over bezoldiging van toezichthouders en het belang van diversiteit bood nieuwe invalshoeken, want bezoldiging kan dienen als stimulans voor een diversere samenstelling (achtergrond, leeftijd, sekse en expertise). Als toezichthouder laveer je tussen afstand en nabijheid, op basis van vertrouwen. Maar vertrouwen is, net als toezichthouden, een werkwoord. Daar moet aan gewerkt worden. De kwaliteit van een raad van toezicht wordt vaak pas zichtbaar op het moment dat er crisis is, maar om die momenten voor te zijn zou het goed zijn als iedere toezichthouder af en toe ‘afdaalt in de moerassige complexiteit van alledag’; het is tenslotte makkelijker iets te zeggen over de stip op de horizon dan de details van de praktijk vier keer per jaar in een vergadering te overzien.

Aanbevelingen voor toezichthouders in de cultuursector

# Toezichthouden in cultuur is een vak en vraagt tijd, aandacht en aanwezigheid.

# Is de samenstelling van de Raad divers en een vertegenwoordiging die recht doet aan de doelen van de organisatie?

# Deel als RvT kennis, daag elkaar uit om elkaar te inspireren en nodig medewerkers uit voor sessies.

# Daal af in de ‘moerassige complexiteit van alledag’ en krijg zicht op de organisatie. HoeDan? DoeDan! Organiseer het, i.s.m. met het bestuur.

# Ga met elkaar in gesprek en bespreek van wie de agenda is (de RvT) en wie de inhoud bepaalt (RvT i.s.m. bestuur); ergo als individueel RvT-lid kun je ook agendapunten aandragen. En vergader ook een keer zonder agenda zodat je kunt bespreken wat op dat moment aandacht vraagt.

# Stel een toezichtkader op: agenda vergadering, jaarthema’s, missie en middelen en stakeholdermanagement. Ook bruikbaar bij bestuursmodel, naast bestuursreglement.

# Welke informatie is Nice to know en wat is Need to know en zorg dat dat onderscheid terugkomt in de RvT-agenda.

# Overweeg bezoldiging als de diversiteit in de samenstelling daardoor wordt mogelijk gemaakt.

 

Zie voor meer informatie:

1. Rixt Heegsma is toezichthouder in cultuur, maar ook in de zorg en de woningbouw. Daarnaast adviseert, traint en begeleidt zij regelmatig besturen en raden van toezicht. Het gesprek speelt daarin altijd een belangrijke rol.
2. Tevens uitgebreid beschreven in het boek Waarderend Toezicht, Rixt Heegsma en Carla Dubbelman: www.waarderendtoezicht.nl